Senatör: Platformunuz kullanıcılarını, onlar sistemden çıktıktan sonra da monitör ediyor mu?

Zuckerberg: Hayır

Doğru cevap Evet olmalıydı.

Ürününüz kullanıcıları farklı telefon ve diÄŸer aygıtlardan monitör ediyor mu?

Zuckerberg: Bilmiyorum.

Doğru cevap Evet olmalıydı.

Geçen hafta Amerikan Senatosu’nda teknolojiye oldukça mesafeli 70-80 yaÅŸlarında bir grup senatör karşısında ifade veren Facebook CEO’su Mark Zuckerberg, ürünü hakkındaki bu basit sorulara ya bilerek ya da bilmeden yanlış cevaplar verdi. Hatta 40’dan fazla kez de “bu konuyu bilmiyorum, takım arkadaÅŸlarım size geri dönecek” diyerek soruları geçiÅŸtirdi.

“Ben Facebook’u 2004 yılında Harvard’da yurt odamda kurdum. O zaman neredeyse hiç kaynağımız yoktu.” 11 Nisan’da Amerikan Senatosunda ifade vermeye çaÄŸrılan Facebook kurucusu Zuckerberg, 482 Milyar dolar pazar deÄŸeri olan halka açık global bir ÅŸirketin genel müdürü deÄŸildi sanki. 2018 itibarıyla Facebook ÅŸirketinden edindiÄŸi 65 Milyar dolarlık serveti ile dünyanın en zengin 7. kiÅŸisiydi. Senatörlere verdiÄŸi ifade de çizmeye çalıştığı duygusal portre, hala o yurt odasından çalışan üniversite öÄŸrencisi idi.  Halbuki 2010 yılında Sosyal AÄŸ filminde, fikrin Winklevoss ikizlerine ait olduÄŸunun ve Zuckerberg’in meraklı ve marifetli bir yazılımcı olarak bu fikri hayata çabucak geçirip, dünyanın en zengin insanları arasına nasıl girdiÄŸinin gerçek hikayesini izlemiÅŸti tüm dünya. Aslında pek de o çizdiÄŸi naif üniversite öÄŸrencisi resmi ile gerçeklerin alakası yoktu.

GeçtiÄŸimiz Mart ortalarında The Observer of London ve New York Times, milyonlarca Facebook kullanıcısının bilgilerinin Facebook’dan gasp edilerek Cambridge Analytica ÅŸirketi tarafından kullanıldığını duyurdu. Cambridge Analytica verilerle, Ä°ngiltere’nin AB’den ayrılma referandumunda (Brexit) ve ABD’deki son baÅŸkanlık seçimlerinde Donald Trump kampanyalarına destek vermiÅŸti.  Bunlar açığa çıkar çıkmaz Cambridge Analytica herhangi bir kanunu çiÄŸnemediÄŸini açıkladı. Aslında bugün itibarı ile çiÄŸnenen kanunlar da yok zira AB dışında neredeyse hiçbir birlik veya ülke dijital ekonomide bireysel mahremiyet sınırlarını merkezi teknoloji devlerinden korumak için düzenlemeler getirmedi hala.

Facebook’tan kullanıcılara ait kiÅŸisel bilgilerin alınıp kullanılması yeni bir olay da deÄŸil. 2011 yıllarından bu yana marifetli üniversite öÄŸrencilerinin kolaylıkla bu bilgilere ulaÅŸabildiklerini biliyorduk. Aslına bakarsanız 2012 yılında Obama kampanyasının da 190 milyon Facebook kullanıcısının bilgilerini bizzat Zuckerberg’in izniyle kullandığı da bugün tartışılan iddialar arasında.

Mart ayında ortaya çıktı ki, Facebook platformunun dizaynındaki teknik eksiklikler ve sorunlar aslında tüm kullanıcıların verilerinin istenmeyen kiÅŸilerce gasp edilmesine sebep olmuÅŸtu. Ä°ÅŸte bu sebeple Zuckerberg Nisan ayının ortalarında ABD Senatosu’nda ifade vermeye davet edildi. Teknoloji ile uzaktan yakından alakası olmayan bir grup senatörün sorularını ustalıkla geçiÅŸtirerek, Washington DC’de iki gün geçirdi.

Halbuki sadece Amerikalıların deÄŸil, Facebook’un tüm 2,1 milyar kullanıcısının karşı karşıya olduÄŸu mahremiyet sınırlarının izinsizce aşıldığı büyük bir fiyasko ile karşı karşıya dünya.

Zuckerberg Facebook’un görevini, dünyadaki insanların birbirleri ile rahatça iletiÅŸim kurduÄŸu bir platform olarak tanımladı yıllarca. Sanki global bir STK’dan bahsediyormuÅŸçasına! Hepsi reklam gelirlerinden olmak üzere Facebook bu yıl toplam 21 Milyar dolar kâr bekliyor. Facebook’un kâr marjı yüzde 40.  Kapitalizm tarihindeki en kârlı ÅŸirket. Facebook, Apple ÅŸirketinin 1 dolar başına kazandığı kârın iki katı kazanç saÄŸlıyor. 190 ülkede 2,1 milyar kullanıcısı var. Bu dünya tarihinde ilk kez bir araya gelmiÅŸ en büyük topluluk.

Facebook’da ürün ve platformdan Mark Zuckerberg sorumlu. 2008 yılında Facebook’a katılan Sherly Sandberg ise tamamıyla reklam satışlarını artırmaktan sorumludur. Sandberg 2009 yılında “Facebook bir reklam ÅŸirketidir” diyordu. Onun tüm odağı ÅŸirketin nasıl para kazanacağıydı. Zuckerberg ise STK vari misyon açıklamaları yapıyor ve kullanıcı sayısının hızla artması için ürün üzerinde çalışıyordu.

Bugün anlıyoruz ki bu iki liderin mahremiyet konusundaki özensizlikleri ve farklı yaklaşımları Facebook ÅŸirketinin hemen hemen her kullanıcısının bilgilerinin politik veya ticari kampanyalarda kullanılmasına yol açmış ve zayıf bir ürün dizaynına sebep olmuÅŸtu. Tahmin ettiÄŸimiz bazı sebeplerden Zuckerberg bugün başına iÅŸ açan o temel soruyu son 14 yıldır hep ertelemiÅŸti. Facebook’un amacı: kullanıcılarının güvenlik ve iyiliÄŸi mi? Reklamlarla kârlılığı artırmak mı?

Geçen hafta senatörler önünde izlediÄŸimiz Zuckerberg’in yukardaki iki temel sorudan hangisini cevaplamayı seçtiÄŸi doÄŸrusu pek belli deÄŸil.

Cambridge Analytica skandalı ortaya çıktığında Facebook tamamıyla sessiz kaldı. 5 gün sonra birkaç tweet attılar. New York Times’a göre bu dönemde ÅŸirket içinde bu skandala nasıl cevap verileceÄŸi yönünde büyük kavgalar vardı. Satış ekibi tamamıyla sessiz kalmak ve kendiliÄŸinden hiçbir sorumluluÄŸu kabul etmemek için bastırıyordu.

Facebook krizinin de ortaya koyduÄŸu önemli nokta, Dijital ekonominin eski yöntemlerle ve eski bakış açısıyla yönetilemeyecek olmasıdır. Teknoloji konusunda teknolojistlerden oluÅŸan uzman kadroların gerekli toplumsal düzenlemeler konusunda kanun yapıcılarla yakından ve beraberce çalışmaları gerekmektedir. Geçen hafta olduÄŸu gibi teknolojiden anlamayan senatörler karşısında, teknoloji devleri soruları geçiÅŸtirerek veya cevaplamayarak bildiklerini okumaya devam edeceklerdir. Kanun yapıcılar otomotiv sanayinde uzmanlardan fikir aldıkları gibi, dijital ekonominin bu önemli oyuncuları konusunda da teknolojistlerle yakından çalışmalıdır.

Dijital ekonomide güvenlik ve mahremiyet en hassas ve kritik konular olmaya devam edecek önümüzdeki yıllarda da.

***

Facebook skandalı ve yeni paradigmalar üzerine 3 Nisan 2018’de Hürriyet’te kaleme aldığım yazıya buradan ulaÅŸabilirsiniz.