Kaynak: APA, 05 Aralık 2023

İran ile Azerbaycan arasındaki ilişkiler olumlu yönde gelişiyor. APA, İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın Rusya ziyaretinin sonuçlarına ilişkin gazetecilere yaptığı açıklamada bunu söylediğini bildirdi. Abdullahian, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ile yaptıkları görüşmede ilişkilerin her yönde harekete geçirilmesi konusunda mutabakata vardıklarını kaydetti:

"Bugün Ceyhun Bayramov'la yaptığımız görüşmede ilişkilerin her yönde harekete geçirilmesi konusunda mutabakata vardık. İlişkilerimizin güçlenmesi için siyasi, ekonomik, kültürel, turizm ve güvenlik alanlarında işbirliğimizi geliştirmemiz gerekiyor."

İran Dışişleri Bakanlığı Bakanı ayrıca, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev arasındaki son görüşmede, iki ülke arasındaki ilişkilerin ekonomik alanda kapsamlı bir şekilde geliştirilmesine, koridorların açılmasına dikkat çekildiğini kaydetti. Ticaret alanında iş birliği ve hayata geçirilen projelerin tamamlanması yönündeki irade ortaya konuldu.

TÜRKSAM Haber Analiz

İran, Azerbaycan'ın en yakın komşularından biridir. Aynı zamanda çok yakın ve tarihi bağları olan bu iki ülke, yıllardır aynı coğrafyayı paylaşmış ve tarihsel süre zarfında iyi ve kötü anılara tanıklık etmiştir. İran aynı zamanda Azerbaycan'ın en yakın ekonomik ortaklarındandır. Yıllardır Azerbaycan ile ister ticari, ister kültürel isterse de politik etkileşimde olmuştur.

 Şu ana kadar Azerbaycan ile İran arasındaki gerilimin temel nedeni İran'ın Ermenistan'a siyasi yakınlığı ve bölgedeki Türk tehdididir. İran'da 40 milyondan fazla Azerbaycan Türkü yaşamaktadır, bu Türk topluluğu milli kimliğinin bilincinde olan ve Azerbaycan'a bağlılıklarını ifade eden milliyetçi kişilerden oluşmaktadır. İran'ın kendi siyasi gücünü ve otoritesini tehdit etmemek adına bölgede sergilediği politikaları ve engellemeleri doğal olarak Azerbaycan'ın karşı tepkisine neden oluyor. Aynı zamanda Ermeni nüfusunun ve Kürt nüfusunun Türklerin yoğun olarak yaşadığı topraklara yerleştirilmesi ve Azerbaycanlıların yıllardır yaşadığı bölgede onlara karşı baskıcı ve asimilasyon politikasının yapılmasına neden olan siyasi imaj da aslında ülkeler arasındaki bağları zayıflatan bir diğer konuydu.

İran'ın Karabağ Savaşı’nda Ermenistan'a verdiği destek ve aynı zamanda 30 yıllık işgal sırasında Ermenistan'ın çıkarlarını savunması, diplomatik ilişkilerin zayıflamasına ve siyasi düşmanlığın zayıflamasına yol açmış, bu durumun İsrail-Azerbaycan işbirliğinden de etkilenerek daha kötü bir hale geldiğini diyebiliriz. Ancak şunu belirtilmelidir ki, son dönemde, özellikle 3+2 toplantısı sonrasında İran-Azerbaycan siyasi ilişkilerinde yenilikler ve olumlu değişiklikler yaşandı. Bu değişikliklerle Zengezur Koridoru'nun açılması durumunda İran'ın ekonomik refahının artacağını ve bölgede önemli bir ülke olarak çıkarlarını karşılayabileceğini gözönünde bulundurarak, İran’ın da Ermenistan’a koridor konusunda baskı yapan ülkelerden biri haline geleceği açık.

Ermenistan'ın son dönemde Batı odaklı politikasıyla Batı'nın Kafkasya gelmesi ve bölge üzerindeki Rus etkisini azaltıp, batı etkisini artırmak istediğinin bilincindeyiz. İran ile Ermenistan ilişkileri ne kadar kuvvetli olursa olsun, Ermenistan'ın, İran’ın en esaslı düşman olarak gördüğü ABD’yi sınırlarına yaklaştırmasına izin vermeyecektir. Bu nedenle İran, Rusya ile ittifakının yararlarını ve sonuçlarını göz önünde bulundurarak Ermenistan'ın bölgedeki politikasını destekleme noktasında temkinli olabilir. Çünkü İran, en büyük düşmanı olarak gördüğü ABD'nin Ermenistan'ın yardımıyla bölgeye gelmesini tasvip etmiyor.

Rusya, Türkiye, Azerbaycan, İran'ın Zengezur Koridoru konusunda anlaşması ve bu konuda fikir birliğine varması, bugün Ermenistan'ı bölgede bu koridoru açmaya sevk eden bir diğer önemli durumdur. Bugün daha önce Ermenistan'a destek veren İran, Ermenistan'ın batı odaklı politikasını desteklemiyor ve Rusya, Türkiye, Azerbaycan iş birliğinden kazanacağı bu ekonomik faydadan yararlanmak istemektedir. Bu nedenle de, Azerbaycan ve Türkiye ile ilişkilerini yeniden canlandırmak kararı  oldukça etkili sonuçlar doğuracaktır.