Pakistan'da mahkeme, eski Başbakan İmran Han ile eski Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi’yi, resmi olarak Devlet Sırları Yasası'nı ihlal etmekle suçlamıştı. Pakistan Adalet ve Hukuk Bakanı Azam Nazir Tarar yaptığı açıklamada, İmran Han'ın 5 yıllığına siyasetten men edildiğini belirtti. Pakistan yasalarına göre başbakanlar, bakanlar, bürokratlar ve üst düzey devlet yetkilileri, yabancı devlet adamlarından aldıkları hediyeleri "Toshakhana" adı verilen departmana bildirmekle yükümlü.

 Pakistan Adalet Hareketi (PTI) hükümeti döneminde İmran Han'a sunulan hediyelerin bildirilmediği belirtiliyor. İslamabad Mahkemesi, başbakanlığı döneminde aldığı 490 bin dolar değerindeki hediyeleri satmaktan ve görevini kötüye kullanmaktan İmran Han'ı suçlu buldu ve hakkında tutuklama kararı vererek 3 yıl hapis cezasına çarptırdı. 5 Ağustos’ta Lahor şehrinde yakalanarak cezaevine girdi.

İmran Han’ın Başbakanlık Dönemi

Ünlü bir milli kriket oyuncusu olarak tanınan ve sevilen bir figür olan İmran Han, 1996 yılında PTİ’i kurdu ve yürüttüğü Popülist–sosyalist, dindar, milliyetçi seçim kampanyası ve askeri kesimin de desteği ile 2018 seçimlerinde meclis çoğunluğunu kazanan Han başbakan seçildi. 18 Ağustos 2018 - 10 Nisan 2022 tarihlerinde Pakistan başbakanlığı görevini üstlendi. Ancak ülkenin ekonomik krize sürüklenmesi, Han hakkında ortaya atılan yolsuzluk iddiaları yönetime olan güveni sarstı ve halkın yönetime olan desteği azaldı. Rusya ile olan ticari ilişkileri geliştirme amacıyla Rusya-Ukrayna Savaşı esnasında Rusya’dan petrol alımını arttırma kararı ise büyük bir tepkiyle karşılandı. Amerika Birleşik Devletleri ile de ilişkilerin gerilmesine sebep oldu.

Taliban gibi örgütleri desteklemesi, kendisine hediye edilen yaklaşık 300.000 Dolar değerindeki bir saati bildirmemesi gibi gelişmeler de Han yönetiminin ömrünü kısalttı. Han’ın ABD’den Pakistan Büyükelçiliği’ne gelen bir mektubu ele geçirdiğini ve mektupta kendisinin yönetimden alınmak istendiği söylemesi ülkede sansasyonlara yol açtı. Bu hareketi ise devlet sırrını açıklamak olarak nitelendirildi ve sonraki süreçte hapis cezası almasına kadar gidecek süreci başlattı. Bu esnada muhalefet partileri güvenoyu yapılmasını istedi ancak o ülkeyi krize götürecek kararı verdi. Cumhurbaşkanından meclisi fesh etmesini isteyerek muhalefetin ve halkın iradesini hiçe saydı.

Anayasa Mahkemesinin meclisin fesih kararını iptal etmesi ile süreç sona erdi ancak her şey eskisi gibi olmadı. Meclisin yeniden göreve başlaması sonrasında gerçekleştirilen güven oylaması ile 174 olumsuz oy sonucu İmran Han başbakanlığı kaybetti. Avukat Gohar Han, 2 Aralık'ta PTI'nın yeni genel başkanı oldu. Halk karşısında güvenini kaybetmiş Han için bu kaçınılmaz bir sonuçtu. Dış politikada attığı adımlar onu dışardan zayıflatırken hakkındaki yolsuzluk iddiaları da içerden zayıflattı. Görevden alınmasının ardından ülkede 3 dönem başbakanlık yapan Navaz Şerif'in kardeşi Şahbaz Şerif, 11 Nisan'da mecliste düzenlenen seçimde 174 oyla salt çoğunluğun desteğini alarak başbakan seçildi.

Tutukluluk Süreci

Pakistan’da yasalara göre üst düzey bürokratlar kendilerine gelen hediyeleri bildirmekle yükümlüler. İmran Han’a kendisine gelen lüks hediyeleri bildirmemekten dolayı yolsuzluk davası açıldı. Ayrıca elçiliğe gelen mektubu açıkladığı için de devlet sırrını ifşa etmek suçundan dava açıldı. Han hakkında yargılandığı yolsuzluk davası kapsamında verilen 3 yıl hapis cezası 29 Ağustos'ta ertelenerek Han'ın kefaletle serbest bırakılmasına hükmedildi ancak 30 Ağustos'ta hâkim Abul Hasnat Zülkarneyn, savcılığın talebiyle "devlet sırlarını ifşa etmekle" suçlanan İmran Han'ın tutukluluk süresini uzattı. Yüksek Mahkeme, Pakistan Adalet Hareket Partisi (PTI) liderlerine her biri 1 milyon Pakistan rupisi değerinde iki kefalet bonosu sunmalarına karar verdi. Tutuklu eski Başbakan Han’ın 8 Şubat 2024’teki genel seçimlerde cezaevinden milletvekili adayı olacağı bildirildi. Pakistan Seçim Sistemine göre Han’ın parlamentoya girmesi zor olsa da mümkün.

İddialar

Han’ın yaşadıklarının ABD tarafından kasti bir şekilde yapıldığına inanan büyük bir kesim var. İddiaları ise bu şekilde özetlemek mümkün; ABD merkezli medya kuruluşu The Intercept, Pakistan'ın eski ABD Büyükelçisi Esad Mecid Han ile iki ABD’li diplomat arasında 7 Mart 2022'de bir gizli görüşme gerçekleştirildiğini iddia etti. Görüşmede kaydedilen bir belge olduğu ve belgede ABD’nin eski Pakistan Başbakanı İmran Han'ın Rusya-Ukrayna Savaşı'ndaki tarafsız tutumundan dolayı rahatsız olduklarının iletildiğini belirttiler. Görüşmede Başbakan Han’a karşı güvensizlik oylaması yapılması halinde ABD ile ilişkilerin düzeleceği vaadinde bulunulduğu iddia edilmekte. Dikkat çeken detay ise görüşmenin yapıldığı tarihten bir gün sonra muhalefet partilerinin güvensizlik oylaması talep etmesiyle Başbakan Han’ın 174 hayır oyu ile hükümetinin düşmesi. Bu bir ABD planı mıdır bilinmez ancak olması mümkündür. Çünkü Pakistan’ın Rusya ile yakın ilişkiler kurması elbette ABD’yi rahatsız etmektedir. Bunun sonucunda Han’ın yönetimini devirme amacı güdülmüş olabilir.

Değerlendirme ve Politika Önerileri

Özetle eski Başbakan İmran Han güçlü bir şekilde geldiği yönetimden tutuklu bir şekilde ayrılmıştır. Hakkındaki yolsuzluk ve devlet sırlarını ifşa etme iddiaları tutuklanmasına giden yolu açmıştır. Yerine eski Başbakan Şahbaz Şerif gelmiştir. Hakkındaki iddialar sonucu destekçilerin bir kısmını kaybeden Han yeniden aday olmak istemektedir. Ülkenin bu durumlarının ardından Han’a bakış açısının ne olacağı merak konusudur. Han seçimlere girse dahi hakkında açılan davalar sebebiyle uzun bir yasal süreçten geçmesi gerekmektedir. O nedenle parlamentoya girme ihtimali düşüktür.