Ukrayna’nın Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyeliği gündeme geldiğinde herkesin aklına ilk şu soru geldi: NATO içerisine sorun ithal eder mi? Daha doğrusu Rusya gibi bir ülkeyle savaşın eşiğinde olan ve hatta vekalet savaşı yoluyla sıcak çatışma yaşayan ve topraklarının bir parçası Rusya tarafından ilhak edilen bir ülke NATO üyeliğine alınabilir mi? Son günlerde değişik çevrelerde cevabı aranan bu soruyu makalemize konu ettik.

Eski Sovyet ülkelerinin özellikle de Rusya’ya karşı destek arayışında olan ülkelerinin neredeyse tamamında NATO arayışları mevcuttu. Baltık ülkelerinin de NATO üyeliğine alınmasıyla Özellikle de dönemin Gürcistan Devlet Başkanı olan ve Batı’nın adamı olarak da bilinen Mihail Saakaşvili’nin NATO hayali yine Rusya ile yaşanan ilhak ve savaş sebebiyle gerçekleşememişti. Şimdi gündemde olan Ukrayna’nın NATO üyeliğinin gerçekleşme ihtimali üzerinde tartışmalar devam ediyor. Mevzu uzun süredir tartışılıyor olsa da en son NATO’nun Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi vesilesiyle yeniden gündeme geldi.

14 Haziran 2021 tarihinde Belçika’nın başkenti Brüksel’de koronavirüs salgınından bu yana ilk kez yüz yüze gerçekleştirilen NATO Zirvesi’ne 30 müttefik ülkenin lideri katıldı. Aralarında ABD Başkanı Joe Biden, Almanya Şansölyesi Angela Merkel ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da bulunduğu liderler, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg tarafından karşılandı. Liderler, aile fotoğrafının çekilmesinin ardından toplantı salonuna geçti. Cumhurbaşkanı Erdoğan geçiş sırasında Stoltenberg ve Biden ile kısa bir sohbet gerçekleştirdi.

İttifak'ın ana gündem maddelerini, “NATO 2030” sürecinin temel unsurları hakkında değerlendirme, NATO güvenliğini tehlikeye atacak ve sarsacak tehdit, meydan okumalar hakkında stratejik düzeyde görüşlerin paylaşılması, Afganistan’daki Kararlı Destek Misyonu’nun sonlandırılması kapsamında Afganistan’a yönelik desteğin sürdürülmesi amacıyla atılacak adımların konuşulması, Çin Halk Cumhuriyeti ile ilişkiler, Rusya tehlikesine karşı alınabilecek önlemler oluşturdu. Birçok konunun masaya yatırıldığı NATO Liderler Zirvesi’nin ardından ise NATO tarafından resmi internet sitesi üzerinden liderlerin aldığı ortak kararlara ilişkin bir bildiri yayınlandı. Bu zirveden çıkan en önemli sonuçlardan birisi Afganistan’da sonuçlanacak NATO misyonunun kısmen Türkiye tarafından üstlenilmesi oldu.

Öte yandan, Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenski, Ukrayna’nın NATO’ya üye olacağını ve üyeliğinin de NATO’nun liderleri tarafından onaylandığına ve doğrulandığına dair 14 Haziran 2021 tarihinde Twitter hesabı üzerinden bir açıklama yapmıştı.  Ukrayna’nın NATO’ya üye olması dahilinde önemli jeopolitik tercihler yapılacaktır. NATO’nun Ukrayna’yı üye olarak kabul etmesinde, NATO’nun Zelenski’nin ifade ettiği kadar istekli davranacağı ve kesin olarak onaylayıp bu duruma sıcak bakacağı çok da olası gibi gözükmemektedir. Bu durumun sebebi ise Ukrayna’nın silahlandırılması ve NATO üyeliğine teşvik edilmesi gibi meseleleri Rusya kırmızı çizgi olarak görmektedir ve bu tarz durumlara karşı sert tepkiler göstermektedir. Bununla beraber Ukrayna’nın üyeliğinin önündeki en önemli engelin NATO’nun içerisine sorun ithal etmek istememesi olarak gösterebiliriz. Zira, Ukrayna’nın Kırım Özerk Bölgesi Rusya tarafından ilhak edilmiş durumdadır. Toprakları Rusya tarafından ilhak edilen bir ülkenin NATO üyesi olması durumunda Ukrayna’nın neredeyse savaş halinde olduğu Rusya ile NATO çatışır pozisyona gelecektir. Bu sebeple de hem Donbas bölgesindeki çatışmalar ve hem de Kırım’ın ilhakı gibi konular sebebiyle NATO’nun Ukrayna’yı üyeliye alması pek olası gözükmemektedir.

Ukrayna’ya bunu söylemekten imtina eden NATO’nun lider ülkeleri ise farklı gerekçeler ileri sürmektedir. ABD Başkanı Joe Biden’da Ukrayna’nın NATO üyeliği için çok fazla çalışması gerektiğini ve Ukrayna’nın ülkedeki yolsuzluklardan kurtulması durumunda Rusya’ya karşı Ukrayna’nın destekleneceğini vurgulamıştır. Fakat Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden’ın değerlendirmeleri sonucunda ABD Başkanı, NATO üyeliği için Ukrayna’nın reddedilmeyeceğini fakat üyeliğinin ise uzun zaman sonra çeşitli kriterlerin kabul edilmesi sonucunda gerçekleşeceği mesajını vermiştir.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitriy Kuleba ise, Ukrayna’yı İttifak üyesi yapmak için 2008 Bükreş Zirvesi’nden bu yana NATO’nun hiçbir çaba göstermediğini belirtmiştir. Ayrıca bu konu hakkında Kuleba, NATO’nun Ukrayna’ya üyelik için gereken reformların net bir liste sağlaması gerektiğinin de ayrıca üzerinde durdu. Putin ile Biden arasında gerçekleşen görüşme sonrasında güven seviyesinin son derece düşük olduğu çıkarımında bulunduğunu paylaşan Kuleba, ABD’nin Rusya ile anlaşma yapmayacağını ve Ukrayna’ya destek vereceği yönünde görüşlerini paylaşmıştır.

Yaşanan gelişmelere baktığımızda görüyoruz ki, Başta ABD Başkanı Joe Biden olmak üzere NATO liderlerinin Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelensky’e samimi davranmadıklarını görmekteyiz. NATO’nun Zira neredeyse tüm ittifak üyeleri ve hatta Rusya bile Ukrayna’nın NATO üyeliğinin zorluğunun farkındadır. Tek sorun bunu kimse Ukrayna’ya itiraf edememektedir…