Terör örgütlerinin beslenmiş oldukları kültürel ve ideolojik taban değişiklik arz ettiği için gerçekleştirdikleri eylemlerde de farklı metodlar izlemeleri söz konusudur. Bununla birlikte, çağın gereklerine uygun olarak propaganda ve örgütlere eleman temini noktasında ortaklaşılan hususlar da elbette bulunmaktadır. Bilhassa son 20 yılda artış gösteren, Asya’dan Afrika’ya ve Ortadoğu’ya kadar geniş bir coğrafyada faaliyet gösteren “dini motifli radikal terör örgütleri”nin genellikle beslendiği kaynakların aynı olduğu bilinmektedir. (Erkmen, 2022)

Dini motifli terör örgütleri genellikle dinî referans göstermek suretiyle eleman temini yapmaya gayret gösterirken “Cihadın Allah’ın Emri” olduğu fikri ön plana çıkarılmaktadır. Yine örgüt içi tam disiplini ve katı hiyerarşiyi sağlayabilmek için “Halife Hazretleri” olarak nitelendirdikleri örgüt liderlerine kesin itaat “Allah’ın emri” olarak telakkî edilmektedir. (Mumford, 2021:43) Dolayısıyla, halife Hz. olduğuna inandıkları kişinin talimat ve tavsiyelerine uyanlar “Allah katında mükâfat” ile ödüllendirileceklerini düşünmektedirler. 

Verilen emirlere uymayan yahut halife Hz. olarak kendi aralarında nitelendirdikleri örgüt liderinin koymuş olduğu hükümlerin dışına çıkanlar ise yine “İslamî kaynaklardan referans alınarak” cezalandırılma yöntemi izlenmektedir. (Muslu, 2018:30) Böylelikle, her eylem ve icraatın; Allah’ın emirlerine, dini teamüllere uygun olarak yapıldığı izlenimi verilerek örgüt elemanları için gerekli olan motivasyon da bu şekilde sağlanmaktadır. 

Din tandanslı örgütler, şerî hükümlerin uygulanması gerektiğini savunmakta olduklarından ötürü; Ulus-devlet ve üniter yapıyı tasfiye etme hedefi gütmektedirler. (Kurum ve Avcı, 2018: 52) Ancak hem örgüte temin edilen elemanların eğitimsizliği, hem de ekipman, teçhizat ve lojistik desteğinin her zaman istenildiği şekilde sağlanamamasından kaynaklı olarak zafiyet yaşamaktadırlar. Bununla birlikte özellikle Ortadoğu coğrafyasında varlık gösteren Radikal örgütler, tek başlarına görece büyük bir bölgeyi kontrol altında tutup kalıcı bir devlet kurabilme pratiğinden halâ uzakta olduklarını göstermektedir. (Erkmen,2022b)

Nitekim, Suriye’nin kuzeyinde son 2022 yılı Ekim ayı içerisinde cereyan eden olaylara bakıldığında, haberlerde sürekli bahsi geçen HTŞ’nin son üç yıldır hakimi olduğu İdlib’te kontrol ettiği toplam alan yaklaşık 6.100 km²’lik bir alana tekabül etmektedir. Suriye Arap Cumhuriyeti’nin toplam 185.180 km² olduğu düşünüldüğünde 1/30’u üzerinde ancak hakimiyet kurabildiğini göstermektedir. Dolayısıyla, her örgüt kendi varlığını devam ettirebileceği zemini yaratmak (Yüksel, 2109) istemektedir ancak bir savaş sahasında çoklu değişkenlerin sahada fiili durumu ne yönde değiştireceğini kestirmek oldukça güçtür. 

HTŞ’nin Afrin-Azez hattında Kalıcı Olabilmesi için

Sahadaki mevcut konuşlanmaya göre temel tetikleyiciler

1) Suriye Milli Ordusu (SMO) içerisindeki çatışma dinamiklerinin artması

2) Türkiye’nin, barışı sağlayarak çatışmaları sonlandıramaması (Çatışmaların devamı)

3) Rusya’nın İdlib’te yapacağı misillemelerin dışında bir hamle yapmaması

4) ABD’nin, Afrin ve Azez konusunda pasif politika izlemesi

HTŞ’nin sağlaması gereken koşullar 

1) Daha çok eleman temini

2) Teçhizat ve Ekipman Yardımı

3) Güvenli Lojistik Ağı

4) Stratejik Seviyede İstihbarat

5) Maddi Destek 

Temel Tetikleyicilerin İlerleyen Süreçteki Tahmini Olasılıklandırması

1) SMO içerisindeki çatışmaların artarak devamı

2) Güç kazanan HTŞ’nin Afrin’den çıkmayı reddetmesi

3) Türkiye’nin pozisyon değiştirmesi (Çatışmaların fiilen tarafı olması)

4) ABD’nin Demokratik Suriye Güçleri (DSG) adı verilen çatı organizasyona destek vermesi  (Türkiye’ye göre terör organizasyonu şeklinde nitelenen yapılardır)

5) Rusya’nın hava bombardımanlarını arttırarak devam etmesi 

Askerî Kapasitenin Operatif Anlamda Çözümlenmesi

Bölgede gerçekleşebilecek müdahalelerin daha önceki operatif faaliyetler kapsamında tasnifi (Pherson ve Heuer, 2020) 

Bu etmenlerden bir kısmı, HTŞ’nin kendi imkân ve kabiliyetlerine ek olarak destek bulabileceği organizasyon/örgüt/ülke tarafından desteklenmesine bağlıdır. HTŞ dışındaki etmenler ise doğrudan müdahil olmadığı, yapılan bir eylemin öznesi durumunda bulunmadığı süreçleri belirtmektedir. Dolayısıyla HTŞ’nin dışında farklı aktörlerin inisiyatifi dahilinde gerçekleşen olay yahut devam eden süreçler kastedilmektedir.

Değerlendirme ve Politika Önerileri

HTŞ netice itibariyle dini motifli bir örgüt olsa da, şimdilik ele geçirdiği bölgelerde devamlılığını sağlayabilecek kapasitede olmadığı anlaşılmaktadır. Fakat sahadaki diğer silahlı gruplar arasındaki çatışmalar artma eğilimi gösterir, sulh sağlanamaz, HTŞ de bu durumdan istifade ederek daha çok militan temin edip ilerlerse bölge denkleminde ciddi değişiklikler görülebilir. 

HTŞ’nin takriben, 6.100 km²’lik bir alanı İdlib’te kontrol altında tutarken Afrin şehir merkezi ile Azez’e kadar uzanan bir hattı kontrol altında mevcut koşullarda tutmasının pek mümkün olmadığı görülmektedir. Bununla beraber, Afrin ilçe merkezinin yaklaşık 440 km²’lik görece küçük ancak HTŞ’nin bölgede tutunmasını sağlayabilecek birçok farklı etmenin bir araya geldiği takdirde, mevcut tablonun değişebileceği gözükmektedir. 

Gelinen nokta itibariyle yıl sonuna kadar bölgede olayların artarak devam edeceğinden hareketle; Türkiye’nin bazı hamle ve müdahalelere mecbur kalabileceği öngörülmektedir. 

KAYNAKÇA 

Erkmen, S. (2022a). “PYD kontrolündeki devlet inşasının dünü-bugünü-yarını” https://fikirturu.com/jeo-strateji/kuzey-suriyede-yeni-dengeler-htsye-ne-olacak/ 25 Ekim 2022

Erkmen, S. (2022b). “Kuzey Suriye’de yeni dengeler: HTŞ’ye ne olacak ?” https://fikirturu.com/jeo-strateji/kuzey-suriyede-yeni-dengeler-htsye-ne-olacak/ 24 Ekim 2022

Kurum, M. ve Avcı, E. (2018). “Radikalizm ve Aşırıcılıktan Terörizme: Siyasal Şiddetin Araçsallaştırılması”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 14(28), 37-90 

Mumford, A. (2021). “The West’s War against Islamic State: Operation Inherent Resolve in Syria and Iraq” London : I.B. Tauris. 

Muslu, F. (2018). Suriye iç savaşında Esad’in rolü, konumu ve geleceği. SETA, 236, 7-36.

Pherson R. ve Heuer R. (2020)  Structured Analytic Techniques for Intelligence Analysis, New York: CQ Press, 3. Baskı

Yüksel, M. (2019). Suriye’nin Toplumsal ve Siyasal Bağlamı Açısından Bir Değerlendirme: İç Savaş mı Demokratikleşme Süreci mi?, https://www.academia.edu/4128746/ 24 Ekim 2022